Các loại AI dựa trên khả năng và chức năng đặc biệt nhất 2025

Trong kỷ nguyên số 2025, Trí tuệ nhân tạo (AI) đã trở thành một phần không thể thiếu trong cuộc sống và công việc của chúng ta. Các loại AI đang định hình lại thế giới xung quanh ta, từ các ứng dụng đơn giản như chatbot đến các hệ thống phức tạp như xe tự lái. Công Nghệ AI VN sẽ chia sẻ chi tiết về những con AI phổ biến nhất hiện nay, giúp bạn hiểu rõ hơn về khả năng, ứng dụng và tiềm năng của từng loại trong bài viết này.

Mục lục bài viết

Các loại AI dựa trên khả năng

Trí tuệ nhân tạo có thể được phân loại dựa trên mức độ phức tạp và khả năng xử lý thông tin. Dưới đây là bốn loại AI phổ biến theo tiêu chí này:

AI phản ứng (Reactive Machines)

Đây là loại AI cơ bản nhất trong các loại AI, nó chỉ có khả năng phản ứng với các tình huống hiện tại dựa trên quy tắc được lập trình sẵn. Nó không có khả năng lưu trữ thông tin từ quá khứ hoặc học hỏi từ kinh nghiệm trước đó.

Và nó không thể đưa ra quyết định dựa trên dữ liệu lịch sử, mà chỉ phản hồi theo những gì nó “nhìn thấy” ngay tại thời điểm đó. Thế nên, AI phản ứng có khả năng xử lý nhanh chóng các tác vụ cụ thể mà không bị ảnh hưởng bởi các yếu tố bên ngoài.

Ví dụ: Deep Blue – hệ thống chơi cờ vua của IBM đánh bại kỳ thủ Garry Kasparov năm 1997. Deep Blue chỉ phân tích nước đi dựa trên các tình huống hiện tại mà không ghi nhớ các nước đi trước đó.

Hệ thống chơi cờ vui của IBM được tích hợp AI phản ứng

AI bộ nhớ hạn chế (Limited Memory)

AI bộ nhớ hạn chế có thể lưu trữ và sử dụng dữ liệu từ quá khứ trong một khoảng thời gian nhất định. Không giống như AI phản ứng, loại AI này có khả năng học từ dữ liệu lịch sử gần đây để cải thiện quyết định và dự đoán.

Trong các loại AI thì con AI này chưa thể tự học hỏi và phát triển theo thời gian như con người, mà chỉ hoạt động dựa trên thông tin đã được cung cấp và cập nhật. Tuy nhiên, nó có khả năng xử lý dữ liệu theo thời gian thực, đồng thời tận dụng một phần thông tin từ quá khứ để tối ưu hóa quyết định. Và có thể áp dụng trong nhiều lĩnh vực, đặc biệt là các hệ thống tự động hóa và hỗ trợ ra quyết định.

Ví dụ: Các hệ thống xe tự lái sử dụng AI bộ nhớ hạn chế để ghi nhớ thông tin về tuyến đường, phương tiện xung quanh và các điều kiện giao thông gần đây để đưa ra phản ứng phù hợp.

Xe tự lái được tích hợp hệ thống AI bộ nhớ hạn chế tân thời

AI lý thuyết tâm trí (Theory of Mind AI)

Đây là loại AI tiên tiến hơn các loại AI trên, nó có khả năng hiểu và phản ánh cảm xúc, suy nghĩ, niềm tin và ý định của con người. Không chỉ đơn thuần phản ứng theo dữ liệu đầu vào, AI lý thuyết tâm trí có thể dự đoán hành vi của con người dựa trên trạng thái tinh thần của họ.

Tuy nhiên, con AI này vẫn đang trong quá trình nghiên cứu và phát triển, chưa có ứng dụng thực tế phổ biến. Nếu so với các loại AI khác thì con AI này có tiềm năng trở thành trợ lý ảo trong các lĩnh vực như tâm lý học, giáo dục, chăm sóc sức khỏe và giao tiếp xã hội.

Ví dụ: Các robot giao tiếp như Sophia của Hanson Robotics có thể bắt chước biểu cảm khuôn mặt và tương tác tự nhiên hơn với con người.

Sophia của Hanson Robotics là một AI lý thuyết tâm trí

AI tự nhận thức (Self-Aware AI)

Đây là cấp độ AI tiên tiến nhất trong các loại AI, nó có khả năng nhận thức về bản thân, hiểu được cảm xúc và trạng thái tinh thần của chính mình. Không chỉ phản ứng với con người mà còn có thể suy nghĩ độc lập, tự học hỏi và đưa ra quyết định dựa trên sự hiểu biết của mình về thế giới.

Khác với các loại AI khác, AI tự nhận thức vẫn là một giả thuyết và chưa có bằng chứng cụ thể về sự tồn tại của nó. Tuy nhiên, với tốc độ phát triển hiện nay, nhiều nhà khoa học tin rằng việc đạt được trí tuệ nhân tạo có ý thức là điều khả thi trong tương lai.

Ví dụ (Giả thuyết): Robot tự nhận thức – một cỗ máy có thể suy nghĩ độc lập, có cảm xúc và hành xử tương tự con người, thậm chí tự cải thiện bản thân qua thời gian.

Trí tuệ nhân tạo có thể tiến đến bước tự nhận thức trong tương lai

Các loại AI dựa trên chức năng

Bên cạnh khả năng, AI còn được phân loại theo chức năng thực tế mà chúng thực hiện:

AI hẹp (Narrow AI / Weak AI)

AI hẹp (Narrow AI) hay còn gọi là AI yếu (Weak AI) là thuật ngữ AI phổ biến nhất trong các loại AI hiện nay. Nó được thiết kế để thực hiện một nhiệm vụ cụ thể hoặc một tập hợp nhiệm vụ hạn chế, không có khả năng học hỏi ngoài phạm vi được lập trình.

Con AI này có khả năng giải quyết các bài toán phức tạp trong phạm vi hẹp với độ chính xác cao. Và được ứng dụng rộng rãi trong các lĩnh vực như nhận diện hình ảnh, xử lý ngôn ngữ tự nhiên, phân tích dữ liệu,…

Ví dụ: AI dịch thuật (Google Dịch) – dịch ngôn ngữ từ văn bản hoặc giọng nói nhưng không thực sự hiểu ngữ cảnh như con người.

AI tổng quát (General AI/ Strong AI)

AI tổng quát (General AI), còn được gọi là AI mạnh (Strong AI), là loại trí tuệ nhân tạo có khả năng hiểu, học hỏi và áp dụng kiến thức vào nhiều lĩnh vực khác nhau. So với các loại AI hiện nay thì con này khá giống như con người.

Không chỉ giới hạn trong một nhiệm vụ cụ thể như AI hẹp, AI tổng quát có thể suy luận, giải quyết vấn đề, thích nghi với môi trường mới và tự học mà không cần lập trình sẵn. Hiện chưa có AI tổng quát thực sự, nhưng OpenAI và Google DeepMind đang nghiên cứu phát triển nó.

Ví dụ (Giả thuyết): Một giáo viên AI có thể dạy bất kỳ môn học nào, cá nhân hóa phương pháp giảng dạy dựa trên trình độ và phong cách học tập của học sinh.

Giả thuyết về robot giáo viên đang giảng bài cho sinh viên

Siêu AI (Super AI)

Siêu AI (Super AI) là giai đoạn phát triển cao nhất của trí tuệ nhân tạo, khi AI không chỉ ngang bằng mà còn vượt trội hơn con người về mọi mặt, từ tư duy sáng tạo, ra quyết định đến khả năng tự nhận thức. So với các con AI khác thì nó có thể tự học hỏi, thích nghi, và thậm chí có ý thức về bản thân.

Đây vẫn là một giả thuyết khoa học, chưa có hệ thống nào đạt được cấp độ này, nhưng nhiều nhà khoa học tin rằng nó có thể trở thành hiện thực trong tương lai.

Ví dụ (Giả thuyết về tương lai): Một Siêu AI có thể giải mã những bí ẩn của vũ trụ, phát hiện ra các định luật vật lý mới hoặc tìm ra phương pháp chữa trị bệnh nan y.

Giả thuyết về siêu trí tuệ nhân tạo trong tương lai

Xu hướng phát triển của các loại AI trong tương lai

Xu hướng phát triển của AI trong tương lai có nhiều hướng đi đáng chú ý, tập trung vào việc nâng cao hiệu suất, cá nhân hóa trải nghiệm và mở rộng ứng dụng trong nhiều lĩnh vực. Dưới đây là một số xu hướng chính:

Các loại AI tổng hợp như GPT, DALL·E, Midjourney sẽ tiếp tục phát triển, tạo ra nội dung chất lượng cao hơn, từ văn bản, hình ảnh đến video.
AI sẽ có khả năng sáng tạo nội dung theo phong cách riêng, hỗ trợ mạnh mẽ cho các lĩnh vực như marketing, giải trí và giáo dục.
Trợ lý ảo AI thông minh hơn, có khả năng hiểu ngữ cảnh tốt hơn, giúp người dùng trong công việc, mua sắm, chăm sóc sức khỏe.
Các loại AI sẽ được tích hợp vào nhiều thiết bị IoT, từ điện thoại, ô tô, đến các thiết bị gia đình thông minh.
AI hỗ trợ chẩn đoán bệnh chính xác hơn, cá nhân hóa phác đồ điều trị.
Phát triển AI sinh học giúp khám phá thuốc mới, phân tích gen và hỗ trợ nghiên cứu y học.
AI sẽ tiếp tục cải thiện dây chuyền sản xuất, tự động hóa công việc văn phòng, tối ưu quy trình vận hành doanh nghiệp.
Robot AI kết hợp với thị giác máy tính giúp tăng năng suất trong nhiều ngành như logistics, nông nghiệp, xây dựng.
Các quy định và công nghệ bảo vệ quyền riêng tư AI sẽ được chú trọng hơn để đảm bảo các loại AI hoạt động có đạo đức.
AI sẽ tự động phát hiện và ngăn chặn thông tin sai lệch, giảm thiểu tác động tiêu cực của deepfake.
AI có thể hiểu và xử lý nhiều loại dữ liệu cùng lúc như văn bản, hình ảnh, âm thanh, video.
Tăng cường khả năng giao tiếp tự nhiên giữa AI và con người.
AI kết hợp với máy tính lượng tử giúp xử lý dữ liệu nhanh hơn, giải quyết các bài toán phức tạp mà máy tính truyền thống không làm được.

Tóm lại, các loại AI sẽ tiếp tục tiến hóa mạnh mẽ, trở thành một phần không thể thiếu trong mọi lĩnh vực, từ cá nhân đến doanh nghiệp và xã hội.

Viễn cảnh mô phỏng sự phát triển của AI trong tương lai

Hành trình khám phá các loại AI vẫn còn rất nhiều điều thú vị phía trước. Tại Công Nghệ AI VN, chúng mình tin rằng, với sự nỗ lực không ngừng nghỉ của cộng đồng nghiên cứu và ứng dụng AI tại Việt Nam. Chúng ta sẽ sớm đạt được những thành tựu mang tầm quốc tế.