Tips & Tricks viết prompt để sử dụng AI một cách hiệu quả

Viết prompt để sử dụng AI hiệu quả là kỹ năng then chốt giúp người dùng khai thác tối đa sức mạnh của các công cụ trí tuệ nhân tạo. Đây không chỉ đơn thuần là việc đặt câu hỏi, mà là nghệ thuật giao tiếp với máy móc, nơi chất lượng của chỉ dẫn đầu vào (prompt) quyết định trực tiếp đến chất lượng của nội dung đầu ra (văn bản, hình ảnh, code…). Bài viết này, Công Nghệ AI VN sẽ bật mí cho bạn các bí quyết để tạo ra một prompt AI hoàn hảo. 

Hướng dẫn chi tiết cách viết prompt để sử dụng AI hiệu quả

Áp dụng các yếu tố trên vào thực tế sẽ giúp bạn tạo ra những prompt hiệu quả cho từng loại công cụ AI khác nhau. Bên dưới là những hướng dẫn viết prompt để sử dụng AI phổ biến nhất ở thời điểm hiện tại như ChatGPT, Gemini, Claude.

Viết prompt cho AI tạo văn bản (ChatGPT, Gemini, Claude)

AI tạo văn bản như ChatGPT, Google Gemini hay Claude  rất mạnh mẽ trong việc xử lý ngôn ngữ tự nhiên, và việc viết prompt tốt là chìa khóa để khai thác chúng. Một cấu trúc hiệu quả thường kết hợp: [Vai trò] + [Nhiệm vụ] + [Ngữ cảnh chi tiết] + [Yêu cầu về Định dạng/Giọng điệu].

• Ví dụ 1 (Soạn Email): “Hãy đóng vai một Trưởng phòng Nhân sự. Viết một email thông báo cho toàn thể nhân viên về buổi team building sắp tới vào thứ Sáu tuần sau tại Công viên Yên Sở, bao gồm lịch trình dự kiến (9h tập trung, 10h trò chơi, 12h ăn trưa, 14h kết thúc). Sử dụng giọng điệu vui vẻ, hào hứng. Email cần ngắn gọn, rõ ràng.”
• Ví dụ 2 (Tóm tắt): “Tóm tắt bài báo khoa học sau đây về tác động của biến đổi khí hậu lên đa dạng sinh học biển thành 3 gạch đầu dòng chính, tập trung vào những phát hiện quan trọng nhất. [Dán nội dung bài báo vào đây].”
• Ví dụ 3 (Lên ý tưởng): “Tôi là một blogger du lịch. Hãy gợi ý 5 ý tưởng bài viết độc đáo về du lịch bền vững tại Việt Nam, phù hợp với đối tượng độc giả trẻ tuổi quan tâm đến môi trường. Trình bày dưới dạng danh sách.”

Viết prompt cho AI tạo hình ảnh (Midjourney)

Đối với AI tạo hình ảnh như Midjourney một prompt hiệu quả cần tập trung vào mô tả trực quan chi tiết.

• Ví dụ Prompt Midjourney: “A photorealistic image of a red panda wearing a tiny astronaut helmet, floating peacefully in nebula space, surrounded by colorful stars, cinematic lighting, highly detailed, cosmic art style –ar 16:9” (Tạm dịch: Một hình ảnh siêu thực về một con gấu trúc đỏ đội mũ phi hành gia nhỏ, trôi nổi yên bình trong không gian tinh vân, bao quanh bởi các vì sao đầy màu sắc, ánh sáng điện ảnh, chi tiết cao, phong cách nghệ thuật vũ trụ –tỷ lệ khung hình 16:9).
• Mẹo: Sử dụng các từ khóa mô tả phong cách (ví dụ: photorealistic, oil painting, cartoon style, cyberpunk), ánh sáng (cinematic lighting, soft light, dramatic lighting), góc nhìn (wide angle, close-up), và các chi tiết nhỏ để định hình kết quả.

Lưu ý chung khi viết prompt: Dù là loại AI nào, hãy luôn cố gắng viết prompt một cách rõ ràng và cụ thể nhất có thể. Đôi khi, sự ngắn gọn cũng hiệu quả nếu bạn đã xác định rõ mục tiêu. Quan trọng nhất là đọc lại và kiểm tra prompt trước khi gửi để đảm bảo không có lỗi chính tả hoặc sự mơ hồ nào có thể khiến AI hiểu sai ý bạn.

Các yếu tố cốt lõi cấu thành một prompt hiệu quả

Việc xây dựng một prompt hiệu quả đòi hỏi sự kết hợp của nhiều yếu tố cấu thành khác nhau để giúp AI hiểu rõ yêu cầu của bạn. Dưới đây là danh sách các yếu tố cốt lõi cấu thành prompt hiệu quả.

Xác định rõ nhiệm vụ (Task)

Nhiệm vụ là yêu cầu cốt lõi, xác định hành động chính mà bạn muốn hệ thống AI thực hiện, ví dụ như “viết một bài đăng blog”, “tóm tắt văn bản sau”, “dịch đoạn này sang tiếng Anh”, “tạo một hình ảnh mô tả…”, “liệt kê các ý tưởng cho…”, “soạn một email”, hay “viết code Python cho…”. Việc mô tả nhiệm vụ một cách rõ ràng và không mơ hồ giúp AI tập trung vào mục tiêu chính của bạn.

Cung cấp ngữ cảnh (Context)

Ngữ cảnh cung cấp thông tin bổ sung xung quanh nhiệm vụ chính, giúp AI hiểu rõ hơn về bối cảnh và mục đích yêu cầu của bạn, từ đó đưa ra phản hồi phù hợp hơn. Thông tin ngữ cảnh có thể bao gồm đối tượng độc giả mục tiêu của nội dung, mục đích sử dụng kết quả, thông tin nền về chủ đề, hoặc bất kỳ chi tiết liên quan nào khác có thể ảnh hưởng đến cách AI thực hiện nhiệm vụ. 

Ví dụ: “Viết một bài giới thiệu sản phẩm X (nhiệm vụ) cho đối tượng khách hàng là các chủ doanh nghiệp nhỏ (ngữ cảnh)”.

Chỉ định vai trò (Persona/Role)

Việc yêu cầu AI đảm nhận một vai trò cụ thể có thể cải thiện đáng kể chất lượng và sự phù hợp của phản hồi, giúp AI điều chỉnh ngôn ngữ, kiến thức chuyên môn và góc nhìn cho phù hợp. 

Bạn có thể yêu cầu AI đóng vai một chuyên gia marketing, một nhà khoa học dữ liệu, một giáo viên lịch sử, một nhà văn viết truyện trinh thám, hoặc thậm chí là một nhân vật hư cấu. Ví dụ: “Hãy đóng vai một chuyên gia dinh dưỡng (vai trò) và giải thích lợi ích của chế độ ăn Địa Trung Hải (nhiệm vụ)”.

Yêu cầu định dạng (Format)

Chỉ định rõ định dạng mong muốn cho kết quả đầu ra giúp AI trình bày thông tin theo cách bạn cần để tiết kiệm thời gian chỉnh sửa sau này. Bạn có thể yêu cầu AI trả lời dưới dạng một danh sách có dấu đầu dòng, một bảng biểu, các đoạn văn xuôi, một đoạn code hoặc bất kỳ định dạng cụ thể nào khác phù hợp với nhu cầu sử dụng của bạn. Ví dụ: “Liệt kê ưu và nhược điểm của việc học trực tuyến (nhiệm vụ) dưới dạng một bảng có hai cột (định dạng)”.

Xác định giọng điệu (Tone)

Giọng điệu (tone of voice) ảnh hưởng đến cách AI diễn đạt thông tin, tạo ra ấn tượng và cảm xúc khác nhau cho người đọc. Bạn có thể yêu cầu AI sử dụng giọng điệu chuyên nghiệp, học thuật, thân thiện, gần gũi hoặc bất kỳ phong cách nào khác phù hợp với mục đích và đối tượng của bạn. Ví dụ: “Viết một email nhắc nhở hạn chót dự án (nhiệm vụ) với giọng điệu chuyên nghiệp nhưng thân thiện (giọng điệu)”.

Sử dụng từ khóa (Keywords) và chi tiết (Details)

Việc đưa các từ khóa quan trọng và chi tiết cụ thể vào prompt giúp AI tập trung vào những khía cạnh chính yếu của yêu cầu và tạo ra nội dung chính xác, đầy đủ hơn. Càng cung cấp nhiều chi tiết liên quan và thuật ngữ chính xác, AI càng có khả năng hiểu sâu sắc ý định của bạn và tránh đưa ra những thông tin chung chung hoặc không liên quan. 

Ví dụ: thay vì “viết về lợi ích của tập thể dục”, hãy viết “giải thích lợi ích của bài tập cardio cường độ cao (HIIT) đối với sức khỏe tim mạch và giảm cân”.

Đặt ràng buộc (Constraints)

Đặt ra các ràng buộc hoặc giới hạn giúp kiểm soát đầu ra của AI theo những tiêu chí cụ thể, đảm bảo kết quả phù hợp với yêu cầu hơn. Các ràng buộc có thể bao gồm giới hạn về độ dài (ví dụ: “tóm tắt trong 100 từ”, “viết bài khoảng 500 từ”), yêu cầu tránh đề cập đến một số chủ đề nhất định, bắt buộc sử dụng một số thông tin cụ thể, hoặc tuân theo một cấu trúc đặc biệt.

Các công cụ phù hợp cho việc viết prompt để sử dụng AI hiệu quả

Ngoài kỹ năng viết prompt, việc biết đến các công cụ AI cũng sẽ giúp bạn lựa chọn mô hình AI phù hợp hơn với mục tiêu của mình.

Công cụ	Nhà phát triển	Loại AI chính	Ứng dụng phổ biến
ChatGPT	OpenAI	Tạo văn bản (LLM)	Viết lách, trả lời câu hỏi, lập trình, học tập
Google Gemini	Google	Đa phương thức (LLM)	Tìm kiếm thông tin, sáng tạo nội dung, lập kế hoạch
Midjourney	Midjourney Inc.	Tạo hình ảnh	Nghệ thuật số, thiết kế ý tưởng, minh họa
DALL-E 3	OpenAI	Tạo hình ảnh	Tạo ảnh từ mô tả văn bản, tích hợp trong ChatGPT Plus
Stable Diffusion	Stability AI	Tạo hình ảnh (Mã nguồn mở)	Tạo ảnh linh hoạt, tùy biến cao, chạy cục bộ
Claude	Anthropic	Tạo văn bản (LLM)	Viết, tóm tắt, phân tích văn bản dài, an toàn hơn

Tóm lại, viết prompt để sử dụng AI không chỉ là một kỹ năng mà còn là một nghệ thuật đòi hỏi sự rõ ràng, tư duy logic, sáng tạo. Công Nghệ AI VN đã bật bí cho bạn các bí quyết để tạo ra một prompt AI hiệu quả, hãy bắt đầu thử nghiệm, tinh chỉnh và khám phá sức mạnh của những câu lệnh AI ngay nào!