Cách viết prompt ChatGPT siêu hiệu quả và ví dụ chi tiết

Trí tuệ nhân tạo, đặc biệt là ChatGPT, đang thay đổi cách chúng ta tương tác và làm việc. Vì vậy, bạn cần nắm vững kỹ năng viết prompt ChatGPT để khai thác tối đa tiềm năng của nó. Bài viết này của Công Nghệ AI VN sẽ hướng dẫn bạn viết prompt hiệu quả, kèm theo ví dụ thực tế giúp bạn dễ dàng áp dụng.

Nội dung bài viết

Viết prompt ChatGPT theo kiểu “hãy nhập vai…”

Một kỹ thuật mạnh mẽ và thường mang lại kết quả ấn tượng khi viết prompt ChatGPT là yêu cầu nó “nhập vai” (role-playing). Bằng cách gán cho AI một vai trò cụ thể, bạn đang cung cấp cho nó một bộ khung kiến thức, kinh nghiệm và phong cách tư duy giả định. Điều này giúp AI tập trung vào những khía cạnh phù hợp với vai trò đó và đưa ra những phản hồi sâu sắc, chuyên môn hơn. Các vai trò có thể rất đa dạng:

Chuyên gia: “Hãy nhập vai một chuyên gia dinh dưỡng và giải thích lợi ích của chế độ ăn…”
Giáo viên: “Hãy đóng vai một giáo viên lịch sử và giải thích nguyên nhân dẫn đến Chiến tranh thế giới thứ nhất cho học sinh lớp 9.”
Nhà phê bình: “Trong vai một nhà phê bình phim khó tính, hãy đánh giá bộ phim ‘Parasite’.”
Nhân vật hư cấu: “Hãy nhập vai thành thám tử và phân tích tình huống bí ẩn sau…”
Đối tượng cụ thể: “Hãy đóng vai một khách hàng tiềm năng đang phân vân giữa sản phẩm A và B, và nêu ra những câu hỏi họ có thể có.”

Thử viết prompt ChatGPT nhập vai để khám phá góc nhìn mới

Đưa ra câu lệnh có bối cảnh chi tiết hơn

Một trong những nguyên tắc vàng khi viết prompt ChatGPT là cung cấp càng nhiều bối cảnh liên quan càng tốt. Hãy nhớ rằng, AI không thể đọc được suy nghĩ của bạn hay tự động hiểu được tình huống cụ thể mà bạn đang đối mặt. Nó xử lý thông tin dựa trên những gì bạn cung cấp trong prompt. Nếu prompt thiếu bối cảnh, AI sẽ phải dựa vào dữ liệu huấn luyện chung chung của nó, dẫn đến kết quả có thể không phù hợp, thiếu chiều sâu.

Việc thêm bối cảnh chi tiết giúp AI thu hẹp phạm vi tìm kiếm thông tin và tập trung vào các khía cạnh quan trọng nhất đối với yêu cầu của bạn. Bối cảnh có thể bao gồm: mục đích của yêu cầu (bạn cần thông tin để làm gì?), đối tượng mục tiêu (nội dung này dành cho ai?), những ràng buộc hoặc giới hạn (ví dụ: độ dài, phong cách), thông tin nền tảng cần thiết, hoặc bất kỳ chi tiết nào khác giúp làm rõ tình huống.

Ví dụ: Hãy thử một prompt chi tiết hơn: “Tôi đang chuẩn bị một bài nói chuyện ngắn (khoảng 3 phút) cho phụ huynh học sinh tiểu học. Hãy nêu bật 3 lợi ích chính của việc duy trì thói quen đọc sách hàng ngày cho trẻ (6-10 tuổi) đối với sự phát triển ngôn ngữ và trí tưởng tượng.”

Viết prompt ChatGPT thêm bối cảnh, kết quả sẽ ấn tượng hơn

Quy định văn phong và các định dạng cụ thể

Để đảm bảo phản hồi từ ChatGPT phù hợp với mục đích sử dụng, bạn nên quy định rõ văn phong và định dạng khi viết prompt ChatGPT. Giọng điệu có thể là trang trọng, thân thiện hoặc hài hước, tùy thuộc vào đối tượng độc giả.

Ví dụ “Viết một bài quảng cáo sản phẩm sữa rửa mặt, giọng điệu trẻ trung, định dạng 3 đoạn ngắn” sẽ cho ra kết quả khác biệt so với yêu cầu không cụ thể. Việc chỉ định định dạng như danh sách, đoạn văn hay bảng cũng giúp nội dung dễ đọc hơn. Bằng cách này, bạn kiểm soát được phong cách và cấu trúc, biến ChatGPT thành công cụ linh hoạt phục vụ mọi nhu cầu.

Viết prompt ChatGPT với văn phong rõ ràng, kết quả thêm sắc nét

Yêu cầu ChatGPT khám phá góc nhìn, ý tưởng mới

Một trong những cách viết prompt ChatGPT hiệu quả là khuyến khích nó vượt ra ngoài những lối mòn thông thường. Thay vì chỉ yêu cầu những thông tin cơ bản hoặc những giải pháp hiển nhiên, hãy thử thách AI bằng những prompt mang tính gợi mở và khám phá. Bạn có thể yêu cầu nó:

Tìm kiếm góc nhìn đối lập hoặc ít phổ biến: “Hãy trình bày 3 lập luận phản biện hoặc nêu ra những tác động tiêu cực ít được chú ý của nó.”
Đề xuất giải pháp sáng tạo: “Chúng tôi đang gặp khó khăn trong việc thu hút khách hàng trẻ tuổi cho sản phẩm X (mô tả sản phẩm). Hãy đề xuất 5 ý tưởng marketing độc đáo và khác biệt, tránh những phương pháp truyền thống.”
Phát triển ý tưởng ban đầu: “Tôi có ý tưởng về một ứng dụng giúp kết nối những người cùng sở thích đọc sách. Hãy phát triển ý tưởng này, đề xuất các tính năng cốt lõi, mô hình kinh doanh tiềm năng và những yếu tố độc đáo để cạnh tranh.”
Kết hợp các khái niệm không liên quan: “Hãy thử kết hợp khái niệm ‘thiền định’ và ‘quản lý dự án’. Có thể tạo ra những phương pháp hoặc công cụ nào từ sự kết hợp này không?”

Ví dụ: Hãy thử một prompt khám phá: “Hãy đề xuất 3 phương pháp mới lạ để tăng cường sự tập trung và năng suất làm việc cho người làm việc trong lĩnh vực sáng tạo”.

Khám phá góc nhìn mới khi viết prompt ChatGPT thật độc đáo

Đưa ra những yêu cầu cải thiện kết quả

Khi nhận được một câu trả lời chưa ưng ý, thay vì từ bỏ hoặc bắt đầu lại, hãy cung cấp phản hồi cụ thể cho ChatGPT. Phản hồi càng rõ ràng và chi tiết, AI càng dễ hiểu và thực hiện việc chỉnh sửa hiệu quả hơn. Một số cách bạn có thể yêu cầu cải thiện:

Yêu cầu làm rõ hoặc giải thích thêm: “Bạn có thể giải thích rõ hơn về điểm thứ hai không?” hoặc “Hãy cung cấp thêm ví dụ minh họa cho ý này.”
Yêu cầu thay đổi độ dài: “Hãy viết lại câu trả lời này ngắn gọn hơn, chỉ giữ lại những ý chính.” hoặc “Hãy mở rộng phần này, cung cấp thêm chi tiết về…”
Yêu cầu thay đổi văn phong hoặc định dạng: “Giọng văn này hơi trang trọng quá, hãy viết lại theo phong cách thân mật hơn.” hoặc “Hãy trình bày các bước này dưới dạng danh sách đánh số thay vì đoạn văn.”
Yêu cầu sửa lỗi hoặc thông tin chưa chính xác: “Thông tin bạn cung cấp về năm X có vẻ chưa đúng, hãy kiểm tra lại.”
Yêu cầu thêm hoặc bớt thông tin: “Hãy bổ sung thêm phần nói về thách thức.” hoặc “Loại bỏ phần thảo luận về lịch sử.”
Yêu cầu tập trung vào một khía cạnh khác: “Cảm ơn câu trả lời, nhưng giờ hãy tập trung nhiều hơn vào khía cạnh chi phí.”

Ví dụ: Sau khi nhận được một bản tóm tắt, bạn có thể phản hồi: “Bản tóm tắt này khá tốt, nhưng nó hơi dài so với yêu cầu ban đầu. Hãy rút gọn còn khoảng 100 từ và nhấn mạnh vào kết quả chính của nghiên cứu”.

Viết prompt ChatGPT rõ ràng hơn để có phản hồi chất lượng

Yêu cầu ChatGPT luôn đặt câu hỏi trước khi trả lời

Một mẹo khác khi viết prompt ChatGPT là yêu cầu AI làm rõ ý bạn trước khi phản hồi. Điều này đảm bảo sự chính xác và tránh hiểu lầm. Cách này đặc biệt hữu ích khi chủ đề phức tạp hoặc bạn cần nội dung cụ thể. Từ đó giúp bạn biến cuộc đối thoại thành hai chiều, tăng tính tương tác và tính hiệu quả của kết quả trả về.

Ví dụ: “Tôi muốn bạn giúp tôi lên dàn ý cho một cuốn tiểu thuyết khoa học viễn tưởng. Trước khi đề xuất ý tưởng, hãy hỏi tôi 5 câu hỏi để làm rõ về bối cảnh, nhân vật, xung đột trung tâm, chủ đề và độ dài”.

Tương tác hiệu quả hơn khi viết prompt ChatGPT với câu hỏi

Cung cấp thông tin để ChatGPT đọc

Một cách hiệu quả khác để đảm bảo ChatGPT đưa ra câu trả lời chính xác và phù hợp là cung cấp trực tiếp cho nó nguồn thông tin cần thiết để làm việc. Thay vì yêu cầu AI dựa vào kiến thức chung đã được huấn luyện, bạn có thể đưa văn bản, dữ liệu hoặc ngữ cảnh cụ thể vào prompt.

Kỹ thuật này đặc biệt hữu ích khi bạn muốn AI thực hiện các tác vụ dựa trên một tài liệu cụ thể. Việc viết prompt ChatGPT theo cách này cho phép bạn:

Tóm tắt văn bản: “Dựa vào đoạn văn bản sau đây: [Dán đoạn văn bản]. Hãy tóm tắt những ý chính trong 3 gạch đầu dòng.”
Trả lời câu hỏi dựa trên nội dung: “Hãy đọc kỹ bài báo này: [Dán link hoặc nội dung bài báo]. Sau đó, trả lời câu hỏi: Nguyên nhân chính dẫn đến sự kiện X là gì?”
Phân tích hoặc trích xuất thông tin: “Từ email dưới đây: [Dán nội dung email]. Hãy xác định các yêu cầu chính của khách hàng và đề xuất các bước tiếp theo.”
Soạn thảo nội dung dựa trên thông tin cho trước: “Đây là bản mô tả sản phẩm A: [Dán mô tả]. Hãy viết một bài đăng Facebook ngắn (khoảng 100 từ) giới thiệu sản phẩm này, nhấn mạnh vào tính năng X và Y.”
So sánh thông tin từ nhiều nguồn: “Dưới đây là hai đoạn đánh giá về sản phẩm Z: [Dán đánh giá 1] và [Dán đánh giá 2]. Hãy liệt kê những điểm khen và chê chung được đề cập trong cả hai đánh giá.”

Khi cung cấp thông tin trực tiếp, hãy đảm bảo rằng bạn trình bày nó một cách rõ ràng trong prompt, thường là đặt trong dấu ngoặc kép. Điều này giúp AI phân biệt được đâu là chỉ dẫn của bạn và đâu là dữ liệu nó cần xử lý.

Viết prompt ChatGPT kèm dữ liệu, nhận phản hồi đúng trọng tâm

Tập trung khai thác các thế mạnh của ChatGPT

Các thế mạnh chính của ChatGPT bao gồm:

Tạo văn bản: Viết bài luận, email, thơ, kịch bản, code, nội dung marketing, v.v.
Tóm tắt và trích xuất thông tin: Rút gọn văn bản dài, xác định ý chính, tìm kiếm thông tin cụ thể trong một đoạn văn.
Dịch thuật: Chuyển đổi văn bản giữa nhiều ngôn ngữ khác nhau.
Giải thích khái niệm: Định nghĩa thuật ngữ, giải thích các chủ đề phức tạp bằng ngôn ngữ đơn giản.
Brainstorming và lên ý tưởng: Đề xuất ý tưởng mới, góc nhìn khác nhau, giải pháp sáng tạo.
Viết và sửa lỗi code: Tạo ra các đoạn mã cơ bản, tìm lỗi và đề xuất cách sửa.
Nhập vai và mô phỏng đối thoại: Đóng vai các nhân vật hoặc chuyên gia khác nhau.

Tận dụng sức mạnh AI qua cách viết prompt ChatGPT hiệu quả

Quy định độ dài của kết quả trả về

Kiểm soát độ dài phản hồi là một yếu tố quan trọng khi viết prompt ChatGPT. Điều này giúp nội dung phù hợp với mục đích sử dụng, tránh quá dài dòng hoặc ngắn gọn quá mức. Chẳng hạn, “Viết một bài giới thiệu công ty, dài 150 từ, giọng điệu chuyên nghiệp” đảm bảo kết quả súc tích nhưng đủ ý. Ngược lại, “Viết một câu chuyện ngắn về tình bạn, tối thiểu 500 từ” phù hợp cho nội dung chi tiết hơn. Quy định độ dài không chỉ tăng tính thực dụng mà còn rèn luyện khả năng định hướng của bạn khi làm việc với AI.

Kiểm soát kết quả với cách viết prompt ChatGPT định sẵn độ dài

Bài viết trên đã cung cấp cái nhìn toàn diện về cách viết prompt ChatGPT hiệu quả. Từ việc bổ sung bối cảnh, định hình văn phong đến khai thác sáng tạo, mỗi kỹ thuật đều góp phần nâng cao trải nghiệm của bạn với AI. Hãy thử áp dụng những mẹo mà Công Nghệ AI VN chia sẻ trong lần tiếp theo sử dụng ChatGPT để thấy sự khác biệt rõ rệt.